Προστασία από τα διαφημιστικά κόλπα στο διαδίκτυο

Από τότε που εφευρέθηκε το Ιντερνετ, οι ερωτήσεις και οι απορίες μας σπανίως μένουν αναπάντητες. Είτε ψάχνουμε να βρούμε ξενοδοχείο για τις διακοπές μας είτε θέλουμε να συγκρίνουμε τα τελευταία κινητά της αγοράς για να δούμε ποιο μας ταιριάζει είτε αναζητούμε έναν καλό δάσκαλο γαλλικών, το παγκόσμιο ψηφιακό χωριό έχει πάντοτε τη σωστή απάντηση. Ή μήπως όχι; Αν την τελευταία φορά που επισκεφθήκατε ένα διαδικτυακό φόρουμ για να ζητήσετε τη γνώμη των χρηστών εντυπωσιαστήκατε από τον αριθμό και την ταχύτητα των απαντήσεων, ίσως θα έπρεπε να σας έχει απασχολήσει και η αξιοπιστία τους. «Ενδιαφέρομαι για ρινοπλαστική. Γνωρίζετε να μου συστήσετε κάποιο γιατρό;». Η ερώτηση αναρτήθηκε πριν από λίγους μήνες σε ένα από τα δεκάδες ελληνικά φόρουμ, στα οποία οι χρήστες του Διαδικτύου ανταλλάσσουν συμβουλές και απόψεις επί παντός του επιστητού. Οι απαντήσεις δεν άργησαν να έρθουν: «Εγώ σας προτείνω ανεπιφύλακτα τον κ. Μ****. Εκανα σε αυτόν ρινοπλαστική επέμβαση πριν από πέντε μήνες και έμεινα πάρα πολύ ικανοποιημένος», έγραψε ένας χρήστης. Πόσο σίγουρη μπορεί να είναι η κοπέλα που έκανε την ερώτηση στο φόρουμ ότι η απάντηση δόθηκε από κάποιον που πράγματι χειρουργήθηκε στον συγκεκριμένο γιατρό και όχι από... τη γραμματέα του γιατρού; Το κόλπο. Το τελευταίο διάστημα έχουν πληθύνει τα περιστατικά ανάρτησης στο Διαδίκτυο ψευδεπίγραφων και παραπλανητικών σχολίων που διαφημίζουν μια υπηρεσία ή ένα προϊόν. Πίσω από αυτά κρύβονται οι ίδιοι οι επιχειρηματίες ή οι υπάλληλοί τους, που υποδύονται τους καταναλωτές και μοιράζονται εντελώς... αυθόρμητα τις αγοραστικές τους εμπειρίες με τους λοιπούς χρήστες. Τα περισσότερα κρούσματα εντοπίζονται σε υπηρεσίες που σχετίζονται με τον τουρισμό. Δημοφιλείς ιστότοποι με κριτικές χρηστών για ξενοδοχεία ή εστιατόρια, όπως οι Booking.com και TripAdvisor.com, έχουν γίνει πολλές φορές στόχοι παραπλανητικών αναρτήσεων. Οι επιτήδειοι δεν χτυπούν τυχαία εκεί: σύμφωνα με έρευνα της Κομισιόν, 57% των Ευρωπαίων αναζητούν πληροφορίες για τις διακοπές τους μέσω του Ιντερνετ. Το crowdturfing, όπως ονομάζεται, εξαπλώνεται ραγδαία, απειλώντας να νοθεύσει την ελεύθερη έκφραση στο Διαδίκτυο. Με τον όρο αυτό περιγράφεται η παραπλανητική διαφήμιση στην οποία καταφεύγουν οι επιχειρήσεις για να προωθήσουν τα προϊόντα τους μέσω του Διαδικτύου. Προέρχεται από τις λέξεις crowdsourcing, που σημαίνει ανάθεση καθηκόντων σε μια ομάδα ανθρώπων μέσω ανοικτής πρόσκλησης, και «astroturfing», που κυριολεκτικά σημαίνει τεχνητό γρασίδι, ενώ μεταφορικά δηλώνει την ενέργεια που διοργανώνεται με τρόπο ώστε να φαίνεται ότι πρόκειται για μια αυθόρμητη, μαζική αντίδραση. Το crowdturfing εμφανίστηκε πρώτη φορά στις ΗΠΑ και σταδιακά εξαπλώθηκε παντού. Πρόσφατα, η πρακτική αυτή κρίθηκε παράνομη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Κομισιόν. Οι διαστάσεις του φαινομένου στο ελληνικό Ιντερνετ μέχρι σήμερα δεν έχουν μελετηθεί. Ωστόσο, μια βόλτα στις ψηφιακές γειτονιές είναι αρκετή για να κάνει τον υποψιασμένο χρήστη να σκεφτεί ότι κάτι δεν πάει καλά με ορισμένα από όσα διαβάζει. «Αναζητώ πάντα πληροφορίες στο Διαδίκτυο όταν θέλω να κάνω μια αγορά. Φροντίζω να διαβάζω τις κριτικές άλλων χρηστών που έχουν αγοράσει το προϊόν που με ενδιαφέρει, για να ξέρω τι να προσέξω», λέει στα «ΝΕΑ» ο 37χρονος ηλεκτρολόγος Δημήτρης Χρονόπουλος. Οι περιπτώσεις ανάρτησης παραπλανητικών σχολίων δεν είναι μεμονωμένες. Το crowdturfing αποτελεί παγκόσμια βιομηχανία εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία διατίθενται σε χιλιάδες ανθρώπους που έχουν αποστολή να νοθεύσουν το περιεχόμενο του Ιντερνετ. «Δυστυχώς, την έχω πατήσει κι εγώ. Πριν από λίγο καιρό έκανα το λάθος να εμπιστευθώ τις κρίσεις κάποιων χρηστών του Ιντερνετ για μια ηλεκτρονική συσκευή. Τα άτομα αυτά έγραφαν ότι το προϊόν είναι "θεϊκό" και "φανταστικό" και έτσι αποφάσισα να το αγοράσω. Μόλις πήρα στα χέρια μου τη συσκευή, έπεσα από τα σύννεφα. Τίποτε από όσα είχα διαβάσει δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα», αναφέρει ο κ. Χρονόπουλος, προσθέτοντας ότι από τότε έγινε ιδιαίτερα επιφυλακτικός σε ό,τι διαβάζει στο Διαδίκτυο. Σήμερα υπάρχουν εταιρείες που χρησιμοποιούν ένα «στρατό» από χαμηλά αμειβόμενους ανθρώπους, οι οποίοι επί εικοσιτετραώρου βάσεως υποδύονται τους καταναλωτές, αναρτώντας ψεύτικες κριτικές. Τέσσερις ερευνητές από πανεπιστήμια των ΗΠΑ και της Κορέας που συμμετείχαν στο 21ο Διεθνές Συνέδριο του Παγκόσμιου Ιστού (WWW 2012), το οποίο διοργανώθηκε τον περασμένο Απρίλιο στη Λυών, ανακοίνωσαν ότι βρήκαν «εκπληκτικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα κακόβουλα συστήματα crowdsourcing όχι μόνο υφίστανται, αλλά αναπτύσσονται με μεγάλη ταχύτητα, τόσο ως προς τον αριθμό των εμπλεκομένων σε αυτά όσο και ως προς τα έσοδα που αποφέρουν». Η ερευνητική ομάδα έθεσε στο μικροσκόπιο δεκάδες αμερικανικούς ιστότοπους, όπως οι δημοφιλείς πλατφόρμες ShortTask και Amazon Mechanical Turk. Το 95% του περιεχομένου της πρώτης διαπιστώθηκε ότι αποτελείται από παραπλανητικά μηνύματα. Στην δεύτερη, το ποσοστό ανήλθε στο 12%. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στο Σικάγο ανακοίνωσαν τον Απρίλιο ότι αναπτύσσουν ένα αυτοματοποιημένο σύστημα που θα ξεχωρίζει τα ψεύτικα σχόλια από τα αυθεντικά. Το φαινόμενο ενδημεί κυρίως σε ιστότοπους που δημοσιεύουν σχόλια χρηστών για υπηρεσίες και προϊόντα, οι οποίοι δέχονται εκατοντάδες εκατομμύρια επισκέψεις από όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με έρευνα της KwikChex, εταιρείας που ειδικεύεται στην «διαδικτυακή φήμη» των επιχειρήσεων, στο τέλος του 2011 περίπου 10 εκατομμύρια ψευδεπίγραφα σχόλια ήταν αναρτημένα στο δημοφιλές σάιτ TripAdvisor.com, το οποίο φιλοξενεί κριτικές για ξενοδοχεία και εστιατόρια. Οι κριτικές αυτές γράφονται από ξενοδόχους ή εστιάτορες που δημιουργούν προφίλ στους εν λόγω ιστότοπους και αναρτούν θετικά σχόλια για τις επιχειρήσεις τους, τού τύπου «πρόκειται για το καλύτερο ξενοδοχείο που έχω μείνει στη ζωή μου» ή «σε αυτό το εστιατόριο μαγειρεύουν καλύτερα και από τη μαμά μου»! Συμβαίνει, όμως, και το αντίθετο: ξενοδοχεία ή εστιατόρια δημοσιεύουν αρνητικά σχόλια για αντίπαλες επιχειρήσεις, με σκοπό να απομακρύνουν τον κόσμο από τους ανταγωνιστές τους. Κριτικές όπως «δεν θα ξαναπατήσω ποτέ σε αυτό το βρώμικο ξενοδοχείο» δεν είναι πάντα αυθεντικές. Αυτοί που πιάστηκαν στα πράσα Orangina. Τον περασμένο Φεβρουάριο, η σελίδα του γαλλικού αναψυκτικού Orangina στο facebook πλημμύρισε από φανατικούς πορτοκαλαδοπότες που έγραφαν ύμνους για το προϊόν. Ασφαλώς οι Γάλλοι δεν έγιναν ξαφνικά λάτρεις της... αεριούχου πορτοκαλάδας. Οπως αποκαλύφθηκε, πολλοί από τους λογαριασμούς χρηστών ήταν πλαστοί. Ωστόσο, η εταιρεία δεν παραδέχθηκε πότε ότι τους είχε δημιουργήσει εκείνη. Lifelift Style. Οι πλαστικές επεμβάσεις στην κλινική Lifelift Style μειώθηκαν κατακόρυφα το 2009, όταν ασθενείς άρχισαν να παραπονιούνται μέσω Ιντερνετ για κακά αποτελέσματα. Για να διορθώσει τη ζημιά, η κλινική έβαλε τους υπαλλήλους της να αναρτήσουν θετικά σχόλια παριστάνοντας τους πελάτες. Οταν η απάτη αποκαλύφθηκε, δικαστήριο της Νέας Υόρκης τής επέβαλε πρόστιμο 300.000 δολαρίων. Belkin. Η αμερικανική εταιρεία ηλεκτρονικών συσκευών Belkin αναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη μετά την αποκάλυψη, τον Ιανουάριο του 2009, ότι προσέφερε χρήματα (65 σεντ για κάθε θετικό σχόλιο) σε χρήστες του Ιντερνετ, ζητώντας τους να γράψουν θετικές κριτικές για τα προϊόντα της στο Amazon, ακόμη κι αν αυτοί δεν ήταν κάτοχοι των συσκευών της εταιρείας. Η εταιρεία μάλιστα έδινε και οδηγίες στους υποτιθέμενους πελάτες για το πώς θα γράφουν τις κριτικές τους: «Μην κάνετε γραμματικά λάθη και να μας δίνετε πάντα την ανώτατη αξιολόγηση». TripAdvisor.com, Expedia.com, Hotels.com. Ορισμένες από τις κριτικές που γράφτηκαν για ξενοδοχεία και εστιατόρια ήταν ψευδεπίγραφες και προέρχονταν από ανθρώπους που είτε προωθούσαν τις επιχειρήσεις τους, είτε δυσφημούσαν τον ανταγωνισμό. Το 2011, δικαστήριο του Παρισιού υποχρέωσε τους εν λόγω ιστότοπους να καταβάλουν 430.000 ευρώ στην τοπική ένωση ξενοδόχων και εστιατόρων. Samsung. Το 2010 η σουηδική εταιρεία Viral Company κατηγορήθηκε ότι πλήρωνε ανθρώπους για να γράφουν ψεύτικα σχόλια στο Διαδίκτυο προκειμένου να προωθήσει μια νέα σειρά τηλεοράσεων Samsung. Τα σχόλια κατέκλυσαν τα φόρουμ της Σουηδίας, ώσπου ένας σουηδός μπλόγκερ αποκάλυψε την απάτη. Πώς να αποφύγετε τις παγίδες Δεν είναι εύκολο να διακρίνουμε αν αυτό που διαβάζουμε στο Ιντερνετ είναι ακριβές. Αν δεν θέλετε να πέσετε θύματα παραπλάνησης, φροντίστε να έχετε τα μάτια σας ανοιχτά σε κάθε σερφάρισμα. Κρατήστε μικρό καλάθι Αν βρεθείτε ξαφνικά αντιμέτωποι με θετικές κρίσεις για μια υπηρεσία ή ένα προϊόν για τα οποία δεν είχατε ακούσει τίποτε στο παρελθόν, καλό είναι να είστε επιφυλακτικοί. Κάποιες εταιρείες που λανσάρουν νέα προϊόντα ποντάρουν πολύ στη θετική υποδοχή που θα τους επιφυλάξουν οι καταναλωτές. Κολακευτικά σχόλια που επαναλαμβάνονται για ένα προϊόν πρέπει να σας βάλουν σε σκέψεις. Διαβάστε όλες τις γνώμες Αν θέλετε να πάρετε γνώμες άλλων χρηστών πριν κάνετε μια αγορά, μην ακολουθήσετε το ρητό ουκ εν τω πολλώ το ευ. Οσο περισσότερες κριτικές διαβάζετε (από διαφορετικούς χρήστες), τόσο πιο ολοκληρωμένη άποψη θα σχηματίσετε. Αν ένα ξενοδοχείο έχει πέντε σχόλια και είναι όλα θετικά, μη βασιστείτε απόλυτα σε αυτά. Αν όμως συγκεντρώνει 150 κριτικές, οι οποίες δεν συμπίπτουν, τότε η απόφαση που θα πάρετε στο τέλος μάλλον θα είναι η σωστή. Ελέγξτε τον συντάκτη Μια άλλη μέθοδος ελέγχου της αξιοπιστίας ενός σχολίου είναι να εντοπίσετε τον πρότερο ψηφιακό βίο του συντάκτη του. Αυτό μπορεί να γίνει ελέγχοντας τον λογαριασμό που έχει δημιουργήσει στα κοινωνικά δίκτυα ή σε κάποιο φόρουμ. Αν το μόνο που κάνει είναι να γράφει θετικά σχόλια για ένα συγκεκριμένο προϊόν, τότε η αξιοπιστία του πάει περίπατο. Αν όμως έχει γράψει σχόλια και για άλλα προϊόντα, το πιθανότερο είναι να πρόκειται για πραγματικό καταναλωτή και όχι για πληρωμένο χειροκροτητή. Ψάξτε εκτός Διαδικτύου Μη βασίζεστε αποκλειστικά στις κριτικές που διαβάζετε στο Ιντερνετ για να κάνετε μια αγορά. Ακόμη κι αν είναι καλοπροαίρετες, αυτό που είναι καλό για κάποιον δεν σημαίνει ότι είναι καλό και για εσάς. Τα likes δεν επαρκούν Είναι αυτονόητο ότι τα likes σε μια σελίδα ενός προϊόντος στο facebook δεν μεταφράζονται σε επάρκειά του - μάλλον σε καλή στρατηγική μάρκετινγκ της εταιρείας που το παράγει. ΑΡΙΘΜΟΙ - 4 στους 5 χρήστες του facebook δεν έχουν αγοράσει ποτέ προϊόν ή υπηρεσία που έχει διαφημιστεί στο κοινωνικό δίκτυο, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση μεταξύ αντιπροσωπευτικού δείγματος 1.032 αμερικανών χρηστών - 80% των μελών του facebook δήλωσε στην ίδια δημοσκόπηση ότι δεν επηρεάζεται ποτέ από τα σχόλια που κάνουν οι φίλοι του για συγκεκριμένα προϊόντα ή υπηρεσίες - 57% των Ευρωπαίων αναζητεί πληροφορίες για διακοπές μέσω Ιντερνετ, σύμφωνα με έρευνα της Κομισιόν. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν το γεγονός πως τα περισσότερα κρούσματα ψεύτικων likes εντοπίζονται σε υπηρεσίες που σχετίζονται με τον τουρισμό (ιστότοποι με κριτικές χρηστών για ξενοδοχεία ή εστιατόρια) Source : TA NEA